G07 CNC Kodu | Silindirik İnterpolasyon

[Hakan]

G07 CNC Kodu: Silindirik İnterpolasyon ile Karmaşık Yüzeyler İşlemek (Tüm Kontrol Üniteleri)

CNC işleme dünyasında, özellikle karmaşık parçaların üretiminde, standart doğrusal (G01) ve dairesel (G02/G03) interpolasyon komutları her zaman yeterli olmayabilir. İşte bu noktada G07 Silindirik İnterpolasyon (Cylindrical Interpolation) devreye girer. Bu güçlü özellik, bir dönel eksen (genellikle C ekseni) ve bir lineer eksenin (genellikle X veya Z) eş zamanlı hareketini kullanarak, silindirik yüzeyler üzerinde karmaşık şekiller, oluklar, kanallar ve desenler oluşturmanıza olanak tanır.

Bu kapsamlı kılavuzda, G07’nin ne olduğunu, nasıl çalıştığını, hangi kontrol ünitelerinde bulunduğunu, programlama örneklerini, avantajlarını ve dezavantajlarını, ve diğer interpolasyon yöntemleriyle karşılaştırmasını ayrıntılı olarak ele alacağız. Hem yeni başlayanlar hem de deneyimli CNC operatörleri ve programcıları için faydalı bilgiler sunmayı amaçlıyoruz.

1. G07 Silindirik İnterpolasyon Nedir?

G07, temelde bir sanal eksen (genellikle silindirin çevresi etrafında dönen C ekseni) ile bir lineer eksenin (X veya Z) hareketini birleştirerek, silindirik bir yüzey üzerinde herhangi bir yolu takip etmenizi sağlayan bir CNC komutudur. Bunu, bir kağıda sarılı bir etiketin üzerindeki deseni takip etmek gibi düşünebilirsiniz. Etiket düzlemde (X-Y) çizilmiş olsa bile, kağıt silindire sarıldığında 3 boyutlu bir şekil alır. G07, bu “sarma” işlemini CNC tezgahında gerçekleştirir.

Temel Kavramlar:

• Silindirik Yüzey: Bir eksen etrafında dönen bir eğri veya profil tarafından oluşturulan yüzey.
• Sanal Eksen (C Ekseni): İş parçasının döndüğü eksen. Torna tezgahlarında genellikle iş milidir (spindle). İşleme merkezlerinde ise döner tabla (rotary table) tarafından sağlanır.
• Lineer Eksen (X veya Z): Takımın doğrusal olarak hareket ettiği eksen. Torna tezgahlarında genellikle X ekseni (çap) ve Z ekseni (boyuna) kullanılır. İşleme merkezlerinde ise X, Y veya Z eksenlerinden herhangi biri olabilir.
• İnterpolasyon: CNC kontrol ünitesinin, başlangıç ve bitiş noktaları arasında düzgün bir hareket oluşturmak için eksenleri eş zamanlı olarak kontrol etmesi.

G07’nin Çalışma Prensibi:

1. Programlama: G07 komutu ile birlikte, sanal eksen (C) ve lineer eksen (X veya Z) için hedef koordinatlar ve ilerleme hızı (F) belirtilir.
2. Hesaplama: CNC kontrol ünitesi, belirtilen koordinatlara ulaşmak için sanal eksen ve lineer eksenin eş zamanlı hareketlerini hesaplar.
3. Hareket: Takım, hesaplanan yol boyunca hareket ederek silindirik yüzey üzerinde istenen şekli oluşturur.

2. Hangi CNC Kontrol Ünitelerinde G07 Bulunur?

G07 silindirik interpolasyon, birçok modern CNC kontrol ünitesinde standart veya opsiyonel bir özelliktir. Ancak, her kontrol ünitesinde uygulama ve sözdizimi (syntax) farklılıkları olabilir. İşte yaygın kontrol ünitelerindeki durum:

• Fanuc: G07.1 (veya G107) silindirik interpolasyonu etkinleştirir. Oldukça yaygın olarak kullanılır.
• Siemens (SINUMERIK): TRANSMIT fonksiyonu ile silindirik interpolasyon gerçekleştirilir. G07 doğrudan kullanılmayabilir, ancak TRANSMIT aynı işlevi görür.
• Haas: G07.1 (veya G107) silindirik interpolasyonu etkinleştirir. Fanuc ile benzer bir yapıya sahiptir.
• Mazatrol (Mazak): Mazatrol’ün konuşma diline dayalı (conversational) programlama arayüzünde, silindirik interpolasyon için özel birimler veya menüler bulunur. G07 doğrudan kullanılmaz, ancak eşdeğer işlevsellik mevcuttur.
• Heidenhain: CYLINDER SURFACE (Silindir Yüzey) döngüleri (örneğin, Cycle 27, 28, 29) veya LN (Line) komutlarıyla silindirik interpolasyon yapılabilir.
• Mitsubishi: G07.1 (veya G107) silindirik interpolasyonu etkinleştirir. Fanuc ve Haas ile uyumludur.
• Okuma: OSP kontrol sistemlerinde silindirik interpolasyon için özel fonksiyonlar veya makrolar bulunur.
• Fagor: G07 silindirik interpolasyonu destekler.

Önemli Not: G07’nin kullanılabilirliği, kontrol ünitesinin sürümüne, opsiyonel özelliklere ve makine konfigürasyonuna bağlıdır. Her zaman makinenizin ve kontrol ünitenizin programlama kılavuzuna başvurmanız en doğrusudur.

3. G07 Programlama Örnekleri (Farklı Kontrol Üniteleri)

Aşağıda, farklı kontrol üniteleri için G07 silindirik interpolasyon örnekleri verilmiştir. Bu örnekler, basit bir kanal açma işlemini göstermektedir. Lütfen bu örneklerin genel fikir vermek amacıyla verildiğini ve kendi uygulamanıza uyarlamanız gerektiğini unutmayın.

Fanuc/Haas/Mitsubishi (G07.1 veya G107):

O0001 (Silindirik Kanal Açma)
(T1 - 4mm Parmak Freze)

G21 G90 G40 G80 ; Güvenlik satırı (metrik, mutlak, iptaller)
T1 M6 ; Takım değiştirme
G54 ; İş parçası sıfır noktası

G00 X50.0 C0 Z10.0 S1000 M03 ; Başlangıç pozisyonu, iş mili açma (C ekseni dönel eksen)

G07.1 C25.0 ; Silindirik interpolasyonu etkinleştir (C ekseni yarıçapı 25mm)

G01 Z-5.0 F100 ; Kanala dalma
G01 C360.0 F200 ; C ekseni etrafında tam tur (kanal açma)
G01 Z10.0 ; Geri çekilme

G07.1 C0 ; Silindirik interpolasyonu iptal et

G00 X100.0 Z100.0 M05 ; Güvenli pozisyona git, iş mili kapatma
M30 ; Program sonu

Siemens (SINUMERIK - TRANSMIT):

; G07 yerine TRANSMIT kullanılır
O0002 (Silindirik Kanal Açma - Siemens)
(T1 - 4mm Parmak Freze)

G21 G90 G40 G80 ; Güvenlik satırı
T1 M6 ; Takım değiştirme
G54 ; İş parçası sıfır noktası

G00 X50.0 C0 Z10.0 S1000 M03

TRANSMIT(25.0) ; Silindirik interpolasyonu etkinleştir (çap 50mm, yarıçap 25mm)

G01 Z-5.0 F100
G01 C360.0 F200 ; C ekseni etrafında tam bir dönüş
G01 Z10.0

TRAFOOF ; Silindirik interpolasyonu iptal et (Transformasyonu kapat)

G00 X100.0 Z100.0 M05
M30

Mazatrol (Örnek bir FACE MILLING ünitesi):

Mazatrol’de G07 kodu doğrudan kullanılmaz. Bunun yerine, konuşma diline dayalı programlama arayüzünde, “FACE MILLING” (Yüzey Frezeleme) ünitesi içinde silindirik interpolasyon parametreleri tanımlanır. Örneğin:

• UNIT: FACE MILLING
• TOOL: T1 (4mm Parmak Freze)
• MATERIAL: (Malzeme seçimi)
• S.S. (Surface Speed): (Yüzey hızı)
• F.R. (Feed Rate): (İlerleme hızı)
• START X: (Başlangıç X)
• START Z: (Başlangıç Z)
• END X: (Bitiş X) - Silindirik interpolasyonda genellikle başlangıç X ile aynıdır.
• END Z: (Bitiş Z)
• C-AXIS START: (C ekseni başlangıç açısı)
• C-AXIS END: (C ekseni bitiş açısı) - Örneğin, tam bir tur için 360 derece.
• DEPTH: (Kesme derinliği)

Mazatrol kontrol ünitesi, bu parametrelere göre gerekli G kodlarını otomatik olarak oluşturur.

Heidenhain (CYLINDER SURFACE):

Heidenhain’da, Cycle 27 (SILINDIR YÜZEY) gibi özel döngüler kullanılır:

; Örnek Heidenhain Cycle 27
O0003 (Silindirik Kanal - Heidenhain)

; Güvenlik ve takım tanımlamaları...

CYL DEF 27.0 SILINDIR YÜZEY ; Döngü tanımlama
CYL DEF 27.1 Q1=0 ; Başlangıç açısı
CYL DEF 27.2 Q2=360 ; Bitiş açısı (tam tur)
CYL DEF 27.3 Q3=25 ; Silindir yarıçapı
CYL DEF 27.4 Q4=-5 ; Kesme derinliği
... (Diğer parametreler ve takım hareketleri)

; Döngü iptali ve program sonu...

Bu örnekler, farklı kontrol ünitelerinde silindirik interpolasyonun nasıl uygulanabileceğine dair genel bir fikir vermektedir. Ancak, her zaman makinenizin ve kontrol ünitenizin programlama kılavuzuna başvurmanız en doğru ve güvenli yöntemdir.

4. G07’nin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

• Karmaşık Şekiller: Silindirik yüzeyler üzerinde karmaşık geometrileri (kam profilleri, özel oluklar, desenler) kolayca işleyebilirsiniz.
• Tek Bağlamada İşleme: Düzlem (X-Y) ve dönel (C) eksen hareketlerini birleştirerek, iş parçasını yeniden bağlamadan karmaşık işlemler yapabilirsiniz.
• Daha İyi Yüzey Kalitesi: Eş zamanlı hareketler, daha pürüzsüz yüzeyler elde etmenizi sağlar.
• Artan Üretkenlik: Daha az bağlama ve daha verimli takım yolları sayesinde üretim süresi kısalır.
• Esneklik: G07, torna ve işleme merkezlerinde (döner tabla ile) kullanılabilir.

Dezavantajları:

• Daha Karmaşık Programlama: G07, standart doğrusal ve dairesel interpolasyona göre daha karmaşık bir programlama gerektirebilir.
• Kontrol Ünitesi Desteği: G07, tüm kontrol ünitelerinde standart olarak bulunmayabilir veya farklı şekillerde uygulanabilir.
• Makine Kinematiği: G07’nin etkin kullanımı, makinenin kinematiğine (eksen konfigürasyonu, hassasiyet) bağlıdır.
• Hesaplama Yükü: Kontrol ünitesi, eş zamanlı hareketleri hesaplamak için daha fazla işlem gücü kullanır. Bu, çok karmaşık şekillerde performansı etkileyebilir.

5. G07 ve Diğer İnterpolasyon Yöntemleriyle Karşılaştırma

Özellik	G07 (Silindirik)	G01 (Doğrusal)	G02/G03 (Dairesel)
Hareket Türü	Silindirik yüzey üzerinde karmaşık hareket	Düz çizgi	Dairesel yay
Eksenler	C (sanal) ve X veya Z (lineer)	X, Y, Z	X, Y, Z (iki eksen düzleminde)
Uygulamalar	Kamlar, oluklar, desenler, karmaşık profiller	Genel frezeleme, delme, tornalama	Dairesel cepler, yuvarlak köşeler, yaylar
Programlama	Daha karmaşık	Basit	Orta derecede karmaşık
Kontrol Ünitesi	Destek gerektirir	Tüm kontrol ünitelerinde bulunur	Tüm kontrol ünitelerinde bulunur

6. G07 Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Doğru Takım Seçimi: Kullandığınız takımın, işleyeceğiniz malzemeye ve geometriye uygun olduğundan emin olun. Parmak frezeler, küresel frezeler ve özel form frezeler G07 ile sıkça kullanılır.
• İş Parçası Sıfırlama: İş parçası sıfır noktasını (G54, G55 vb.) doğru bir şekilde tanımlayın. Silindirik interpolasyonda, C ekseni sıfır noktası da önemlidir.
• Silindir Yarıçapı: G07 komutunda (veya eşdeğerinde) silindir yarıçapını doğru bir şekilde girdiğinizden emin olun. Yanlış yarıçap, hatalı boyutlara ve çarpışmalara neden olabilir.
• İlerleme Hızı (F): İlerleme hızını, malzeme, takım ve kesme derinliğine göre optimize edin.
• Simülasyon: Programı çalıştırmadan önce mutlaka bir simülasyon programında (örneğin, Vericut, Mastercam) veya kontrol ünitesinin kendi simülasyon özelliğinde test edin. Bu, olası hataları ve çarpışmaları önlemenize yardımcı olur.
• Adım Adım Doğrulama: Özellikle karmaşık programlarda, ilk parçayı işlerken programı adım adım (block by block) çalıştırın ve dikkatlice izleyin.
• Kılavuzlara Başvurun: Daima kılavuzları kontrol edin.

7. Sonuç

G07 Silindirik İnterpolasyon, CNC işleme yeteneklerinizi önemli ölçüde artıran güçlü bir özelliktir. Karmaşık geometrileri silindirik yüzeyler üzerinde işlemenize olanak tanır, bu da özellikle kalıpçılık, havacılık, otomotiv ve medikal gibi sektörlerde faydalıdır. Bu kılavuzda, G07’nin temellerini, farklı kontrol ünitelerindeki uygulamalarını, programlama örneklerini ve dikkat edilmesi gereken noktaları ele aldık. Unutmayın ki, her zaman makinenizin ve kontrol ünitenizin kılavuzlarına başvurmak, en doğru ve güvenli çalışma yöntemidir.